Παρασκευή 10 Ιανουαρίου 2014

Καζαντζάκης, Η Συμβολή των Ιδεών του στο "Κοινωνικὸ Ολοκαύτωμα" που συντελείται στην σύγχρονη Ελλάδα, Δάφνης Βαρβιτσιώτη
























Πενήντα περίπου χρόνια μετ π τν σάλο, πο ο δέες κα τ ργο του εχαν προκαλέσει στν λληνικ κοινωνία –μ ποτέλεσμα τν παρ’ λίγον φορισμό του π τν κκλησία τς λλάδος– Νίκος Καζαντζάκης πανέρχεται δυναμικ στν πικαιρότητά μας, τόσο μέσ νς θεολογικο χώρου, σο κα μέσ νς πανελλαδικο φορέα νημέρωσης.
Καί, μν θεολογικς χρος –σ «στρογγυλ τράπεζα», μ θέμα «Πνευματικότητα κα Θρησκευτικότητα στ Νίκο Καζαντζάκη»– φαίνεται τι τν…ξαγιάζειii. π τν πλευρά του, φορέας νημέρωσης τν διαφημίζει πανελλαδικς ς «διαχρονικ στοχαστ» κα ς «μεγάλο λληνα» κα τν χαρακτηρίζει ς «οκουμενικ λογοτέχνη» κα ς «πι πίκαιρο π ποτέ»· πληροφορε δ τ ερύτερο κοιν τι, τ φύλλο τς Κυριακς 2.12.2013 συνοδεύεται π τ βιβλίο το «Ταξιδεύοντας–Αγγλια»iii.
Γιατί «πίκαιρος»; Ποιά, ραγε, μπορε ν εναι συμβολ το Νίκου Καζαντζάκη σ’ ατν τν κρίσιμη κατάσταση, τν ποίαν πολλο χαρακτηρίζουν ς νθρωπιστικ κρίση, ς κοινωνικ λοκαύτωμα, ς σιωπηλ γενοκτονίαiv κα ς ερηνικ ντικατάσταση πληθυσμο (δηλαδή, θνοκάθαρση);
Πς, δηλαδή, θ μποροσαν ο δέες το «μεγάλου λληνα» –ο διες πού, πρ πεντηκονταετίας, εχαν προκαλέσει τόσο σάλο κα τν παρ’ λίγον φορισμ του– ν βοηθήσουν τν σημεριν λληνα ναγνώστη ν ντιμετωπίσει τν κ βάθρων νατροπ λων τν δεδομένων, τν ξιν κα τν θεσμν τς κοινωνίας του, λλ κα τν φυσικ φανισμό του, στν ποχ τς παγκοσμιοποίησης;

Καζαντζάκης κα Παγκοσμιοποίηση: Τς «πάντησες» στ ρωτήματα ατ δίνει, τ 1940, διος Καζαντζάκης στ προσφερόμενο “ταξιδογράφημά” του, στ ποο αφνιδιάζει τος νυποψίαστους ναγνστες του πεισάγοντας, τόσο τ μεταφυσικό του ραμα γι ναν νέο, πλανητικς μβέλειας, πολιτισμό, σο κα τος ρους γι τν πραγματοποίησή του. Συγκεκριμένα, στν πρόλογό του, «διαχρονικς διανοητς» διαμηνύει στος ναγνστες του τι, διαχρονικά, γι ν γίνει «τ μέγα πήδημα π τν να πολιτισμ στν λλο», εναι «παραίτητο ν προηγηθε καταστροφή, ν γκρεμιστον πολλ σεβαστ κι γαπημένα πο μποδίζουν  κα ν’ νοίξει νάμεσα π τ ρείπια ψυχ καινούριο δρόμο».

Καζαντζάκης κα Νέα ποχή: Ατ πο καθιστ τ συγκεκριμένο “ταξιδογράφημα” ξεχωριστ εναι τι,
μέσα σ περίπου τριάντα π τς 250 σελίδες του, Καζαντζάκης συμπυκνώνει, μ τν «θρησκευτικότητα» κα τν «πνευματικότητά» του, τ θεμελιώδη μηνύματα κα τς μεθοδεες τς Νέας ποχς, πο εναι θικο-μεταφυσικ σπονδυλικ στήλη τς παγκοσμιοποίησης κα τς Νέας Τάξης Πραγμάτων. Ατς ο λίγες σελίδες φαίνεται τι νέπνευσαν πολλούς, μεταξ τν ποίων κα διάσημους διανοητές, πως π.χ. τν νεομαρξιστ ντγκρ Μορέν, πασίγνωστο ποδομιστ κα μέγα πέρμαχο τς παγκοσμιοποίησης κα τς Νέας Τάξης Πραγμάτων.

Καζαντζάκης κα ποδόμηση: Σημειωτέον τι, ποδόμηση εναι να εδος (ντι)φιλοσοφικς σκέψης πο ποσυνθέτει τ σύνολο τς δυτικς σκέψης (καί, κατ συνέπεια, λα τ δεδομένα το δυτικο πολιτισμο), τ ποία νασυνθέτει σ να νέο μόρφωμα. Μ τ νέο ατ μόρφωμα, ο ποδομιστς ναπροσαρμόζουν τν σκέψη το δυτικο νθρώπου (καί, κατ συνέπεια, τν δομ τς προσωπικότητάς του) στ δεδομένα τς παγκοσμιοποίησης, πως κριβς τ περιέγραφε Καζαντζάκης στν συγκεκριμένο πρόλογο, τ 1940:
«κατομμύρια γωνιστς τ στιγμ τούτη, κα στς πέντε πείρους, κτελον τέλεια τ ερ προδρομικ ργο τς ποσύνθεσης· ο πνεματικο νθρωποι ς δουλεύουν, σο μπορον, π τώρα, τ στοιχεα τς σύνθεσης».

Μοιραία ναγκαιότητα: Στν συγκεκριμένο πρόλογο, Καζαντζάκης χαρακτηρίζει τ φοβερ αματοκύλισμα μεταξ τν δύο ντιμαχόμενων πλευρν, κατ τν πόλεμο το 1940, ς «νατριχιαστικ δαιμονικ δράση», ς «σπάταλη θυσία ζως», ς «μαδικ παραλήρημα» κ.ο.κ.
Παρ’ λα τατα, δν τάσσεται μφανς πρ κάποιας ξ ατν, λλ οτε κα πρ τς ερήνης. Κα τοτο διότι πιστεύει τι, «λεύτερος» νθρωπος πρέπει ν δε «σφαιρικ» τς «δύο παραταξες πο ποτελον τ συμπαγ πλοϊκ κα βελάζουσα μζα το σκεπτόμενου χλου»· τι, δηλαδή, πρέπει ν τς κρίνει μ «ψυχικ κα πνευματικ νεξαρτησία» κα μ «θόλωτο μάτι –θόλωτο κι π τ μσος κι π τν γάπη». Μόνον τσι, νθρωπος θ ντιληφθε τι, τέτοια αματοκυλίσματα ντάσσονται στ πλαίσια τς διαχρονικς σύγκρουσης μεταξ δύο κόσμων· μίας σύγκρουσης πο –σύμφωνα μ τν «διαχρονικ στοχαστή»– ποτελε, διαχρονικς, «μοιραία ναγκαιότητα».
δού, λοιπόν, μία πρώτη πάντηση στς γωνίες το πεγνωσμένου λληνα: ν γίνει «λεύτερος», στε ν ντιληφθε τι, οκονομικς πόλεμος θνοκάθαρσης, πο ο δυνάμεις τς παγκοσμιοποίησης χουν ξαπολύσει ναντίον το δίου, τς κοινωνίας κα το πολιτισμο του, ποτελε διαχρονικ κα «μοιραία ναγκαιότητα», γι «ν’ νοίξει νάμεσα π τ ρείπια ψυχ καινούριο δρόμο»!

«λεύτερος»: Τί, μως, εναι λευθερία; Κα τί ννοε Καζαντζάκης μ τν χαρακτηρισμ «λεύτερος»; Πς θεωρε τι γίνεται κάποιος «λεύτερος»; π τί τν καλε νπελευτερωθεί”; Καί, ποι εναι τ τίμημα τς «λευτερίας» του;
Διαχρονικ πάντηση στ περ τς ξωτερικς λευθερίας το νθρώπου δωσαν Σεισάχθεια (ρχς 6ου α. π.Χ.) κα Μάχη το Μαραθνα (490 π.Χ.)· ν στ περ τς σωτερικς λευθερίας του, δωσε ρθόδοξη Πατερικ Παράδοση.
Γι τν Καζαντζάκη, μως, «λεύτερος» γίνεται νθρωπος, ταν ψυχ το «χει κουνηθε», χει «κάμει να βμα πι πέρα, ν γλυτώσει π τς παλις θικές, πο κατάντησαν νηθικότητες, σκλαβις κα θάνατος, κα ν δημιουργήσει να καινούριο ραμα: να νέο πολιτισμό». Κατ’ ατόν, δηλαδή, νθρωπος γίνεται «λεύτερος» ταν ψυχή τουμπνεόμενη π τ ραμα νς νέου πολιτισμοχει κενωθε π κάθε συναίσθημα μίσους γάπης κα χει πελευθερωθε π τ σύνολο τν δυτικν θικν ξιν.

πάνθρωπος Νος: χοντας «γλυτώσει» τν δική του ψυχ π τς «παλις θικές», «λεύτερος» πλέον Καζαντζάκης παγορεύει στος ναγνστες το τ πς πρέπει, ς «λεύτεροι», ν ντιμετωπίσουν τν πόλεμο το ’40 πο μαίνεται:
«Κι ο πι πνεματικο νθρωποι, κι ο πι νηφάλιοι, σιγ σιγ παρασύρουνται π τ στρόβιλο κα μπαίνουν στν γνα. Μονάχα νας νος πο θ ‘βλέπε π πολ μεγάλο ψος τν ποχή μας θ δικαίωνε ξίσου λους τους γωνιζομένους. Πο θ πολεμήσεις, ριστερ δεξιά, γι τν πάνθρωπο ατ νο δ θ ‘χε καμι σημασία. Σημασία θ 'χε γνότητα, νταση το γνα, θυσία. Μ νας τέτοιος νος, σήμερα, δύσκολο ν πάρξει».
Εναι φανερ τι, νος, ρν τ πάντα π «πολ μεγάλο ψος», σπάνιος κα τόσο δυσεύρετος νος, τν ποον ξυμνε Καζαντζάκης, εναι δικός του. Χαρακτηρίζοντας, μως, τν νο του «πάνθρωπο», «μεγάλος λληνας» ποκαλύπτει μμέσως τι, ο «παλις θικς» τς ποες τόσο περιφρονε κα πορρίπτει, εναι ατς πο πικεντρώνονται στν νθρωπο.

«Παλις θικς» κα ποδόμηση: λλά, τέτοιες, εναι μόνον ρχαιοελληνικς νθρωπισμς καί, στν συνέχεια, μόνον ρθόδοξος θεοανθρωπισμός. Ατ πο καθιστ τς ξίες μφοτέρων διαπραγμάτευτες εναι τι ατς προστατεύουν τν ξωτερικ κα σωτερικ λευθερία το νθρώπου ντιστοίχως· ατούμενες π ατν ν τς πιδιώκει νεργ κα ν τς περασπίζεται μ τν ζωή του.
ταν, λοιπόν, «μεγάλος λληνας» μ τν «πάνθρωπο νο» χλευάζει τς «παλις θικές», χλευάζει τ σύνολο τν διαπραγμάτευτων ξιν το δυτικο πολιτισμο, μ πρώτη τν λευθερία το νθρώπου –ξωτερικ κα σωτερική. Καί, ταν παρουσιάζει ς τ μέγιστο προσν νς «πνεματικο κα νηφάλιου» νθρώπου, τν τήρηση σων ποστάσεων μεταξ πιτιθεμένων κα μυνομένων –καί, μάλιστα, ν μέσ πολέμου–, ποδομε τ διαπραγμάτευτο τοῦ γνα προάσπισης τν λευθεριν ατν.

Τ Ψήλωμα το Νο: ταν, πάλι, χλευάζει τν «συμπαγ πλοϊκ κα βελάζουσα μζα το σκεπτόμενου χλου» κα καλε τν ναγνώστη ν φθάσει στ διο «πολ μεγάλο ψος» το δικο του «πάνθρωπου νο», «μεγάλος λληνας» ξωθε τν ναγνώστη ν γίνει –π διάφορος, χλιαρός, πλ ντιδραστικός– νεργ κα συνειδητ «πάνθρωπος». Μ λλα λόγια, τν ξωθε ν πεμπολήσει νεργ μφότερες τς «παλις θικές», πο δόμησαν τν προσωπικότητα κα τν πολιτισμό του κα πο προάσπιζαν τν λευθερία του, ς πολίτη κα ς προσώπου, γι ν προσχωρήσει νεργ –καί, μάλιστα, χωρς ν τ ντιληφθε– στν μεταφυσικ ντίληψη το Καζαντζάκη.
Ποιά, μως, εναι ντίληψη ατή;

«Θρησκευτικότητα» κα «Πνευματικότητά» του: Εναι λήθεια τι, λογοτεχνικ δεινότητα το Καζαντζάκη, μ τς μεγαλειώδεις κα ψηλόφρονες νιτσεϊκς ξάρσεις της, κάνουν τ κείμενά του τόσο γοητευτικά, συναρπαστικ κα μεθυστικά, στε ο νυποψίαστοι ποίμαντοι “προοδευτικοναγνστες του ν μν ντοπίζουν τ λεκτικ κα νοητικά τους λματα. τσι, δν ντιλαμβάνονται τι, μεταφυσικ ντίληψη πο τ διαποτίζει εναι νηλες ντιανθρώπινη κα –κατ συνέπεια– βαθύτατα ντιχριστιανικ κα νελεύθερη. σοι δ ξ ατν τ συνειδητοποιον, τν ποδέχονται ς «μοιραία ναγκαιότητα», γι ν ασθανθον κα ατο σο “δυνατοί”, «λεύτεροι» κα πάνθρωποι σο κα ατός.
διος, πάντως, μιμούμενος ντιποιούμενος – ρνούμενος;– τν Καλ γγελία το χριστιανισμο –δηλαδή, τ Εαγγέλιο–, χαρακτηρίζει τ μεταφυσικό του ραμα ς «καλ γγελία». Σημειωτέον τι, ργότερα, κα νεομαρξιστς ποδομηστς Ε. Μορν κηρύττει τ «νέο εαγγέλιό» του, «ντιαγγελικ Εαγγέλιο» τς παγκοσμιοποίησης, στ ποο δίνει νάλογο περιεχόμενο.
Μ λλα λόγια, Καζαντζάκης καλύπτει τν ντιανθρώπινη, ντιχριστιανικ κα νελεύθερη «θρησκευτικότητά» του –κα τν κταση τν πιπτώσεών της στν κοινωνία κα στν δυτικ πολιτισμ– μ τν ψιπετ «πνευματικότητά» του· δηλαδή, μ τν μανδύα τς “νώτερης” κα τς “ψηλής” σκέψης το «λεύτερου» κα “δυνατονθρώπου μ τν «πάνθρωπο νο».

Δημιουργικ Καταστροφή: τσι, ξαγγέλλει στος ναγνστες του τι: « νθρωπότητα βρίσκεται σ πότομη στν πορεία τς στροφή· κι πως πάντα σ τέτοιες πότομες στροφές(…) Δν ρκε καλυτέρεψη, ναθεώρηση, συνέχεια: σημερινς νθρωπος νίωσε πι τν νάγκη ν γίνει συθέμελη νατροπή, λλαγ μετώπου, νέα εραρχία στς ξίες, νέα νατίμηση τς ρετς».
Γι ν «βρομε τ λύτρωση», εαγγελίζεται «διαχρονικς στοχαστς» (πο δν τν εχε βρε σ καμμία π τς δύο πελευθερώσεις τν «παλιν θικν»), πρέπει ν γίνει τ «μέγα πήδημα π τν να πολιτισμ στν λλο». μως, εναι «παραίτητο ν προηγηθε καταστροφή, ν γκρεμιστον πολλ σεβαστ κι’ γαπημένα πο μποδίζουν κα ν’ νοίξει νάμεσα π τ ρείπια ψυχ καινούριο δρόμο».
πομένως, ς μόνη λύτρωση γι τν συντελούμενο φανισμ το σύγχρονου λληνα κα τς λλάδος, «μεγάλος λληνας» το προτείνει τν «πάνθρωπο νο», στε ν δε πέρα «π τ μσος κα τν γάπη», τι: διος, κοινωνία του κα πολιτισμός του συνιστον μπόδια γι ν γίνει τ «μέγα πήδημα π τν να πολιτισμ στν λλο»· κα τι, ς κ τούτου, τ αματοκύλισμά του κα «συθέμελη» καταστροφή τους, ποτελον μοιραία ναγκαιότητα.

«Μεγάλος Σκοπός»: Σημειωτέον τι, ν μέσ τν καταστροφικν πιθέσεων τν δυνάμεων το ναζισμο, τ 1940, Καζαντζάκης προσθέτει κα τ ξς συγκλονιστικό: τι, ο γωνιζόμενοι στς «δύο παράταξες» (δηλαδή, τόσο ο πιτιθέμενοι, σο κα ο μυνόμενοι) εναι, κατ βάθος, «κρυφο συνεργάτες κα μάχουνται γι τν διο μεγάλο σκοπό. Ποι σκοπό; Ν κουνηθε ψυχ το νθρώπου» γι ν «δημιουργήσει να καινούριο πολιτισμό».
Τ μήνυμα, πομένως, πο στέλνει «διαχρονικς στοχαστς» στος σημερινος λληνες ναγνστες εναι τι, θ βρον τν «λύτρωση» ἐὰν ασθανθον –κα ἐὰν σταθοῦν– λληλέγγυοι πρς σους τος καταστρέφουν, δεδομένου τι, κα ο δυό τους –θύτες κα θύματα–, εναι «κρυφο συνεργάτες πο μάχουνται γι τν διο μεγάλο σκοπό»: τν δημιουργία το νέου “πολιτισμο” τς παγκοσμιοποίησης.

«Νεαρο» κα «ριμασμένοι» ργανισμοί: Πι συγκεκριμένα, Καζαντζάκης ντάσσει κάθε τέτοια “δημιουργικ καταστροφ” στν διαχρονικ σύγκρουση μεταξ τν δύο «βαθύτερων ρμν» το νθρώπου: τς Πείνας κα το Φόβου.
Σύμφωνα μ τν «διαχρονικ στοχαστή», συγκρούονται –διαχρονικ κα π μοιραία ναγκαιότητα– π τν μία, ο πεινασμένοι, «γεροί», «ζωντανοί», «νεαρο ργανισμοί», πο –γι ν βρον «θροφ» γι «ν μν πεθάνουν» κα λαχταρώντας ναν «πι δίκαιο κόσμο»– κάνουν πόλεμο· καί, π τν λλη, ο «ριμασμένοι ργανισμοί», πο –χορτασμένοι, κα πειδ φοβονται τι θ χάσουν τ κεκτημένα τους– θέλουν «ν μν νατραπε καθιερωμένη τάξη» κα γι’ ατ θέλουν ερήνη (γι τν λευθερία τους, Καζαντζάκης δν κάνει λόγο).
Μ ατ τ κρυπτομαρξιστικά, ψευδοανθρωπιστικά, παραχριστιανικ κα κρως συγκινησιακ πιχειρήματα, «διαχρονικς στοχαστς» ξωθε τν νυποψίαστο ναγνώστη ν προτιμήσει, μεταξ τν δύο «βαθύτερων ρμν» το νθρώπου, τν Πενα. Δικαιώνοντας, μως, τν Πενα ς διαχρονικ ρμ γι ναζήτηση «θροφς», Καζαντζάκης τν δικαιώνει κα ς διαχρονικ φορμ γι πόλεμο, κα πι συγκεκριμένα, ς διαχρονικ φορμ γι πιθετικ πόλεμο. Ταυτόχρονα, διαστρέφει –κα τεχνηέντως ετελίζει μέσα στν συνείδηση το ναγνώστη– τν ννοια τς ερήνης· διότι τν παρουσιάζει ς προϊόν του Φόβου τν χορτασμένων, δειλν, δικων κα ριμων πρός… βρσιν κοινωνιν.

Πενα κα «Θροφή»: χοντας τσι πλέον διασφαλίσει τν δικαίωση το πιθετικο πολέμου, «οκουμενικς λογοτέχνης» παραμερίζει, μ ξιοθαύμαστη δεξιοτεχνία, τ βασικ ποστηρικτικό του πιχείρημα: τν κυριολεκτικ σημασία τς πείνας.
Τώρα, ς Πενα, ρίζει τν ρμ το «ξαγριεμένου» νθρώπου «ν’ πλώσει σο μπορε περισσότερο γύρα του τν δύναμή του, ν’ ρπάξει, ν κατακτήσει, ν κάμει δικό του, ν φάει», πού, μως, κυρώνει τόσο τ συγκινησιακ περ ναζήτησης «θροφς» τν πιτιθεμένων «γι ν μν πεθάνουν», σο κα τ δευτερεον πιχείρημά του περ τς «λαχτάρας» τους γι ναν «πι δίκαιο κόσμο».
Μ λλα λόγια, μεταπηδώντας π τν κυριολεκτικ σημασία τς Πείνας, στν μεταφορική της ρμηνεία, Καζαντζάκης προσδίδει μεταφορικ ρμηνεία κα στν ννοια τς «θροφς». Τώρα, ς «θροφ» τν πιτιθεμένων θέτει τν κανοποίηση τν πι ξουσιαστικν, ρπακτικν, νηλεν, λογων κα νθρωποκτόνων ρμεμφύτων τους. Μ ατν τν ριστοτεχνικ τρόπο, καταλήγει ν δικαιώνει τν π μέρους τν «ξαγριεμένων» ποδούλωση κα τν φανισμ τν «ριμασμένων», δειλν, χορτασμένων κα δικων κοινωνιν.

πιλεκτικ πανθρωπιά: Σημειωτέον τι, πανθρωπι ναντι τν δυνάμων τν ποίαν καλλιεργε νιτσεϊκ δυναμολαγνεία το Καζαντζάκη, στρέφεται ΜΟΝΟΝ ναντίον τν ερηνικν κοινωνιν, τς ποες διαβάλλει στν συνείδηση τν διων τν μελν τους, ς χορτασμένες, δειλές, δύναμες κ.λπ.. σα π τ μέλη ατ παρασυρθον κα μεταλλαχθον σ “δυνατούς”-θύτες, κόμα κα σ μοιρολάτρες-θύματα, θ μετατραπον, ετε σκ τν νδον– συνεργος τν “δυνατῶν” καταστροφέων τν ερηνικν κοινωνιν τους, ετε σ θελόδουλους.
Ατό, δηλαδή, πο Καζαντζάκης πέβαλλε στν ναγνώστη το 1940 εναι τι, ν θελε ν εναι «πνεματικς» κα «λεύτερος» κα ν «λυτρωθε», φειλε ν συνταχθε μ τος δυνατος ( ν ποταχθε σ’ ατούς), κόμα κα ἐὰν εναι χθροί του (δηλαδή, ο δυνάμεις το ναζισμο), κριβς πειδή, μέσα π τ ρείπια το δικο του «ριμασμένου» κόσμου, ατο θ δημιουργοσαν ναν νέο.

«ξαίσια, λο Αματα Στιγμή»: Τ πόσο «λυτρώνεται» δικός του «πάνθρωπος νος» π τν «νατριχιαστικ δαιμονικ δράση» το 1940, φαίνεται ξεκάθαρα π τν γαλλίαση πο ατ το προκαλε:
«Μπροστ π τ μάτια μας, κάθε ρα, κάθε δευτερολεφτό, γκρεμίζεται κόσμος. καρδιά, δεμένη μ τ περασμένα, θρηνάει κα δύρεται· ς τν φήσουμε ν θρηνάει κα ν δύρεται –ατ ‘να δουλει της– κι ς προσπαθήσουμε ν δομε μ μάτι καθαρ τν ξαίσια, λο αματα στιγμ πο περνομε».
ραγε, πόσους νυποψίαστους, ποίμαντους, “προοδευτικούς” ναγνστες θ πηρεάσει πάνθρωπος νος το Ν. Καζαντζάκη –το πανταχόθεν ξυμνούμενου ς «διαχρονικο στοχαστ», «οκουμενικο λογοτέχνη», «μεγάλου λληνα», «πι πίκαιρου π ποτέ», κα ς σχεδν …γίου–, μ ποτέλεσμα ν δον τν σημεριν «νατριχιαστικ δαιμονικ δράση» τν σχυρν τῆς γς ναντίον τς λλάδος, ς μία σύγχρονη «ξαίσια, λο αματα στιγμή»;

«Νέα εραρχία στς ξίες»: π τ παραπάνω διαπιστώνουμε τι, στν ν λόγ μεταφορικ ρισμ τς Πείνας, λλοχεύει «νέα εραρχία στς ξίες» τς δυναμολαγνικς μεταφυσικς ντίληψης το Καζαντζάκη, ποία ντιστρέφει τς ξίες το δυτικο πολιτισμο –τς λευθερίας κα το λέους προεξαρχόντων.
λλά, κα ο παγκοσμιοποιητς δν διακατέχονται, σήμερα, π τ διο μεταφορικ εδος Πείνας τν δυνάμεων το ναζισμο; Καί, ατ δν τος ξωθε ν κμεταλλευθον τν ρμ σων ποφέρουν π τν κυριολεκτικ ννοιά της, γι ν τος χρησιμοποιήσουν ς εσβολες-καταστροφες τν δυτικν κοινωνιν;
Μήπως, λοιπόν, ατ πο καθιστᾶ τν Νίκο Καζαντζάκη «πι πίκαιρο π ποτ» εναι τι, ο δέες το διευκολύνουν τος σχυρούς τῆς γῆς, πειδ ναπροσαρμόζουν τν σκέψη το δυτικο νθρώπου στς νηλεες, πάνθρωπες κα ποδουλωτικς συνθκες τς παγκοσμιοποίησης;

Χωρς λευθερία κα λεος: Τ ρώτημα εναι θεμιτ διότι, ο ναγνστες πο θ υοθετήσουν βασάνιστα τν ν λόγ ρισμό, θ διολισθήσουν –διόρατα κα νεπίγνωστα– στν ποδοχ νς κόσμου ερχαρχημένου βάσει τς «φυσικς» θικς· δηλαδή, θ διολισθήσουν στν ποδοχ νς κόσμου εραρχημένου βάσει μίας δαρβίνειας θικς, που κυριαρχε δυνατώτερος κα μίας μπεργκσόνιας θικς, που πιζε πλέον προσαρμοζόμενος κα που δν πεισέρχεται τ λεος ναντι τν δυνάμων, πόσον μλλον θέμα λευθερίας τους (πως συμβαίνει κα στν σατανισμό, που, γι τος Δυνατούς, «Τ “Θέλω” εναι Νόμος», ρα «ο σκλάβοι πρέπει ν πηρετον»).

Γιατί «Διαχρονικός»; Συνοψίζοντας, λοιπόν, τν νιτσεϊκή, δυναμολαγνικ σκέψη το Καζαντζάκη, πως τν κθέτει στ συγκεκριμένο “ταξιδογράφημά” του, διαπιστώνουμε τ ξς: τι, ατ περβαίνει τόσο τν μαρξισμ ρμ το ποίου πέρρεε π τν κυριολεκτικ ννοια τς Πείνας–, σο κα τν ναζισμ ρμ το ποίου πέρρεε π τν μεταφορική της ρμηνεία· συγχρόνως, μως, διατηρε τ θεμελιώδη στοιχεα το λοκληρωτισμο μφοτέρων, τ ποῖα νσωματώνει σ να νέο μόρφωμα: τν μοιραία ναγκαιότητα τς λοκληρωτικς, νηλεος κα διαχρονικς κυριαρχίας τν σχυρν π τν δυνάμων.

Θρίαμβος το Κακο: Πάντως, στν σχετικ διαφημιστικ σελίδα της, φημερίδα πο προσέφερε τ βιβλίο «Ταξιδεύοντας-γγλία», προσθέτει τν ξς καζαντζάκειο μεταφυσικ ρήση:

«πάρχει στν κόσμο τοτον νας μυστικς νόμος, σκληρς κα παραβίαστος:
τ κακ πάντα στν ρχ θριαμβεύει κα πάντα στ τέλος νικται».

Σ’ ατήν, «διαχρονικς στοχαστς» ποκαλύπτει τ πόσο δυσώπητη κα νηλες –δηλαδή, τ πόσο ντιανθρώπινη κα ντιχριστιανική– εναι μεταφυσικ ντίληψη πο τν ριζε, κα π τν ποίαν νέμενε τν «λύτρωσή» του.
ντυπωσιασμένος π τν ποκάλυψη ατο του «μυστικο νόμου», ναγνώστης δν συνειδητοποιε τι, δι’ ατς, Καζαντζάκης συγκαλύπτει τ πραγματικ μυστικὸ τοῦ «μυστικο νόμου»: τι δηλαδή, να μν τ Κακ «πάντα στ τέλος νικται», μως χι παξ κα δι παντός, οτε κα π τ Καλό. Κατ’ ατόν, τ Κακ νικται μέν, λλ διαρκς κα π τν μέσως πόμενη π τς –νομοτελειακ πιβαλλόμενες κα ενάως παναλαμβανόμενες– διαχρονικς «ξαγριεμένες» φορμήσεις του.

ντιστροφ ξιν: Συνδυάζοντας τν προβολ το Κακο ς ναπόδραστα νομοτελειακο μ τ ψευδοχριστιανικ περ ττας το Κακο «στ τέλος», «διαχρονικς στοχαστς» πιτελε, μέσα στν συνείδηση το νυποψίαστου ναγνώστη, τς ξς τρες ντιστροφς ξιν: α) ξυψώνει σ λειτουργοὺς τῆς κοσμικς νομοτέλειας σους διαχρονικ διαπράττουν τ Κακό· β) πενοχοποιε διαχρονικά, ς πλος διεκπεραιωτς το ναπόφευκτου, τος συνεργούς τους· κα γ) βυθίζει διαχρονικ στν μοιρολατρικ ποταγ σους τ φίστανται, παραπλανώντας τους μ τν λπίδα μίας μετ θάνατον δικαίωσης.
Θ ρκοσε ρήση ατ κα γαλλίασή του γι κείνην τν «ξαίσια, λο αματα στιγμ» το αματοκυλίσματος το 1940, γι ν καταλήξουμε στ συμπέρασμα τι, Νίκος Καζαντζάκης εχε πόλυτη πίγνωση τι διος συντασσόταν μ τ Κακό.

ποκαλυπτικ πιλογή: λλά, κα ς διαφημιστικ πιλογή, συγκεκριμένη ρήση ποκαλύπτει τι, παρ τν εφυΐα κα τν μόρφωσή τους, πολλο ξιόλογοι νθρωποι πο ξυμνον κα προβάλλουν τν Νίκο Καζαντζάκη, δν συνειδητοποιον τι ο δέες του δικαιώνουν τν κδικητικ μανία τν παγκοσμιοποιητν ναντι τῆς λλάδας, πο πρξε, διαχρονικά, τὸ μόνο μπόδιο στν διαχρονικ δηφάγο νθρωποκτόνο Πενα κάθε «ξαγριεμένου»: νθρώπου, «ργανισμο» κα Πνεύματος.

____________________________
i.-λες ο πογραμμίσεις στ παρν κείμενο εναι δικές μας.
ii.-Τν 22.10.2013, «Διεθνς ταιρεία Φίλων του Νίκου Καζαντζάκη» συνδιοργάνωσε, μ καθηγητς το Τμήματος Θεολογίας το Α.Π.Θ. –κα παρουσία Μητροπολίτου τς κκλησίας τς λλάδος– «στρογγυλ τράπεζα», μ θέμα «Πνευματικότητα κα Θρησκευτικότητα στ Νίκο Καζαντζάκη». Σ σχετικ σχόλιό της, μ τίτλο « Θεολογικ Σχολ Α.Π.Θ. “Ἁγιοποιεί” τν Καζαντζάκη», βδομαδιαία φημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ (22.11.2013, σ. 2) πληροφορε τος ρθόδοξους ναγνστες της τι, ο μετέχοντες, χι μόνον «δν στηλίτευσαν τν κκλησιομάχο κα ντίχριστο Καζαντζάκη, λλ προσπάθησαν ν τν παρουσιάσουν ς …γιο».
iii.-κδ. ΕΘΝΟΣ Α.Ε., 2013.
iv.-Βλ. φημ. ΤΟ ΧΩΝΙ, 15.12.2013.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.